قلعه بمپور یکی از شهرهای استان سیستان و بلوچستان قرار دارد، واقع در قسمت غربی این استان. این شهر از جمله باستانی‌ترین شهرهای ایران به حساب می‌آید، زیرا تاریخ ایجاد آن به دوران ساسانیان و اشکانیان بازمی‌گردد. بر اساس برخی روایات، نام این شهر از نام پسر اسفندیار، یعنی بهمن، گرفته شده است.
به گفته این روایت‌ها، نام اصلی این شهر “بهمن‌پور” بوده و با گذر زمان به “بمپور” تغییر یافته است. واقع در فاصله ۲۲ کیلومتری ایرانشهر، رودخانه بمپور که از شمال شرقی این شهر خارج می‌شود، پس از پیشروی به سمت جنوب منطقه، در نهایت به هامون جازموریان می‌ریزد. بمپور از منطقه‌های کوهستانی و دشتی تشکیل شده است و برخوردار از آب و هوای گرم و نسبتاً مرطوب می‌باشد. در این سرزمین، خرما، میوه، مرکبات و سبزیجات به میزان زیادی کشت می‌شوند.
این شهر دارای آثار تاریخی فراوانی است که بیشتر به دوران‌های قبل از اسلام مربوط می‌شوند؛ قلعه بمپور نیز یکی از این آثار تاریخی است که به یادگار دوران ساسانی حفظ شده است.
تاریخچه قلعه بمپور
در دوران حکومت قاجارها، منطقه سیستان و کرمان از حکومت مرکزی مستقل بود و یک حکومت کوچک در این ناحیه فعالیت می‌کرد. قلعه بمپور در این دوره به عنوان یک نقطه قوت محلی شناخته می‌شد و در مقابل حملات مختلفی از سوی پادشاهان قاجار دفاع مؤثری ارائه می‌داد.
تاریخچه این قلعه نشان‌دهنده تکرار حملات و دفاع‌های موفقی است، اگرچه در یکی از حملات به آن با توپ‌ها آسیب جدی وارد شد و بخشی از ساختار آن تخریب شد. با این حال، این قلعه هنوز به‌صورت کامل واژگون نشده بود و ادامه داشتن توانایی مسکونی.
معماری قلعه بمپور
قلعه بمپور به دو بخش مجزا با ارتفاع‌های مختلف تقسیم شده است. مصالح ساختمانی این قلعه شامل خشت خام و گل رس می‌باشد و بر روی تپه‌ای مصنوعی ساخته شده است. دیوارهای غربی و شرقی دارای برجهای استوانه‌ای در هر گوشه قلعه هستند. از چهار برجک دیدبانی، تنها دو برجک به ارتفاع دو متر باقی‌مانده‌اند. در داخل قلعه، ردیف اتاق‌های متصل به دیوار برای اهداف مختلف در نظر گرفته شده بود.
همچنین یک حلقه چاه درون قلعه وجود دارد. ارتفاع تپه مصنوعی که قلعه بر روی آن ساخته شده، حدود ۸۰ متر است. این تپه با دیوارهای خاص، به‌عنوان پایه قلعه عمل می‌کند.
بخش‌های قلعه بمپور
قلعه بمپور از سه بخش تشکیل شده است:
بخش انتهایی: این بخش شامل دیوارهای اصلی، درب‌های ورودی و خروجی، و چند برج و بارو به منظور حفاظت از قلعه می‌باشد.
بخش میانی: این بخش به عنوان منطقه مسکونی و حاوی برج‌ها و باروها مورد استفاده قرار گرفته است.
بخش فوقانی: این بخش به‌ویژه برای فرماندهان و حاکمان قلعه اختصاص داشته و دیدبانی بیشتر از برج‌ها و باروهای این منطقه به دلیل ارتفاع بسیار زیاد انجام می‌شده است. در داخل محوطه بخش فوقانی، یک چاه عمیق دیده می‌شود که اکنون پر نشده است. در گذشته، داخل این چاه یک سنگ‌فرش وجود داشته و یک سوراخ برای عبور نیروهای قلعه در زمان محاصره توسط دشمنان به بیرون داشته است.
حالا به دلیل حرکت خاک و گذشت زمان، این سوراخ مسدود شده است، اما چاه به‌عنوان یک عنصر باقی‌مانده با اهمیت هنوز هم وجود دارد. دیوارهای شرقی و غربی این بخش دارای فواصل زیادی از یکدیگر هستند و در سمت جنوب به‌صورت نزدیک‌تر به یکدیگر قرار دارند.
ضلع جنوبی به عنوان کوچک‌ترین ضلع قلعه شناخته می‌شود. هر طرف دارای برج استوانه‌ای بوده و تعداد آن‌ها به ده برج می‌رسد.
نکات بازدید از قلعه بمپور
زمان مناسب برای بازدید: با توجه به هوای گرم مناطق جنوبی کشور، توصیه می‌شود در فصل تابستان از سفر به این منطقه خودداری کنید. بهترین زمان برای بازدید از قلعه بمپور، فصل‌های خنک سال می‌باشد. آمادگی اطلاعاتی: قلعه بمپور فاقد ورودی رسمی، تابلوی راهنما یا تابلوی توضیحات است.
بنابراین، پیشنهاد می‌شود که اطلاعات لازم را پیش از سفر با خود همراه داشته باشید. زمان بازدید در ساعات روشنایی: با توجه به نبود نورپردازی در قلعه، بهتر است بازدید خود را در ساعات روشنایی روز انجام دهید تا از دیدن بهتری از آثار تاریخی برخوردار شوید.
حفاظت از میراث تاریخی: آثار تاریخی نمایانگر میراث ارزشمند اجداد ما هستند. از بازدیدکنندگان خواهش می‌شود که در حفاظت و مراقبت از این آثار مشارکت کنند و به نقل از آن‌ها محافظت نمایند.
راه‌های دسترسی به قلعه بمپور
برای دیدن این قلعه تاریخی، شما نیاز دارید به شهر بمپور در غرب استان سیستان و بلوچستان سفر کنید. این سفر را می‌توانید با استفاده از خودروی شخصی یا وسایل نقلیه عمومی بین شهری انجام دهید.
قلعه بمپور در داخل شهر و در قسمت شمال غربی آن واقع شده است، بنابراین رسیدن به آن امری چندان دشوار نیست. پس از ورود به شهر، می‌توانید از وسایل نقلیه عمومی شهری نیز استفاده کنید تا به این مکان برسید.ر
